Stare Kotkowice

Biedrzychowice

Nazwa Biedrzychowice pochodzi od nazwy osobowej Biedrzych. Założycielem miejscowości był najprawdopodobniej Bedrich Friedrich. Pierwsza wzmianka znajdująca się w kronice z XIII wieku, to zapis w akcie darowizny księcia Kazimierza Opolskiego dla klasztoru w Czarnowąsach.

Najstarszą budowlą jest kościół parafialny, wzmiankowany w dokumencie Bolka Opolskiego w 1430 r. Do roku 1775 był pod wezwaniem św. Mikołaja, a później pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. W 1797 r. uległ spaleniu. Po pożarze został zbudowany lub przebudowany, a w 1930 r. przedłużony ku zachodowi. Na szczególną uwagę w kościele zasługuje ambona klasycystyczna z roku ok. 1800 z płaskorzeźbą Chrystusa Siewcy. Biedrzychowice posiadają kronikę parafialną prowadzoną od 1855 r., kronikę chrztów – od 1765 r., kronikę zmarłych – od 1719 r. Pierwsze wzmianki o istnieniu szkoły pochodzą z końca XVII wieku i zawarte są w sprawozdaniach powizytacyjnych Diecezji Wrocławskiej. Znajdują się tu neolityczne stanowiska archeologiczne oraz ślady osadnictwa celtyckiego.

Błażejowice Dolne

Nazwa miejscowości pochodzi od nazwy osobowej Błażej. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1460 r. (Blazeiowitz). W 1933 r. miejscowość przyjęła nazwę Nieder-Blasien. Wieś posiada trzy kapliczki. Na szczególną uwagę zasługuje kapliczka-dzwonnica z przełomu XVIII i XIX wieku. W górnej kondygnacji znajduje się wnęka, a w niej barokowa rzeźba św. Jana Nepomucena. Wewnątrz płaskorzeźba św. Grzegorza oraz rzeźba anioła.

Chudoba - przysiółek Nowych Kotkowic

Pierwotna nazwa Czekai pochodzi najprawdopodobniej od nazwiska Czekaj. Początkowo był to pojedynczy dom, który określano także Chudoba, co oznaczało dobytek, gospodarstwo. Pierwsze wzmianki pochodzą z I-szej połowy XVIII wieku, kiedy to powstały pierwsze zabudowania folwarczne. Od 1810 r. właścicielami folwarku była rodzina von Seherr – Hoss właścicieli Dobrej. Przy folwarku powstała kolonia o tej samej nazwie. W II połowie XIX wieku Kórnica wraz z kolonią Chudoba liczyła 1160 mieszkańców, z czego wszyscy, za wyjątkiem 6 ewangelików, byli katolikami. Z inicjatywy mieszkańców wybudowana została kapliczka, w której zawieszony jest dzwon.

Ciesznów

Nazwa miejscowości wywodzi się od imienia Cieszno, Cieszysław. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1234 roku, gdzie wieś występuje pod nazwą Tesnowo, a od 1282 r. Tesnow. Przed 1945 r. w dokumentach widnieje nazwa Teschenau. W 1322 r. książę Władysław podarował wieś rycerzowi Hermanowi i jego dwóm braciom. Ciesznów przez kolejnych sześć wieków zmieniał często właścicieli. Ostatnim z nich był Karol Schwarzer - właściciel folwarku. Był człowiekiem dbającym o posiadłość, wokół której roztaczał się piękny park. Budynek – dworek stoi do dziś. Najstarszą budowlą we wsi jest kapliczka, wybudowana na początku XIX wieku oraz dwa krzyże z 1904 i 1907 roku.

Dzierżysławice

Nazwa miejscowości pochodzi od słów: dzierżyć słowo, dotrzymywać słowa. Podania ludowe barwnie opisują historię sprzed setek lat, kiedy to mieszkańcy wsi szczycili się faktem, że byli szlachetni - dzierżyli sławę lub słowo. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1321 r., a o sołtysie wsi z dnia 20 lipca 1390 r., kiedy to książę Władysław Opolczyk, nakazał sołtysowi pod karą klątwy kościelnej, którą miał rzucić biskup wrocławski, płacenie grzywny regularnie w dwóch ratach. W centrum wsi znajduje się zabytkowa kapliczka wzniesiona w połowie XIX wieku, najprawdopodobniej w miejscu dawnego kościoła.

We wsi istniała orkiestra dęta, która poszczycić się może licznymi występami, szczególnie w czasie pobytu Jana Pawła II: w Częstochowie 15.06.1979 r. oraz 21.06.1983 r. na Górze św. Anny. Na okolicznych polach, znajdują się ślady pobytu na tych ziemiach człowieka sprzed 5,5 tysiąca lat oraz znaleziska z epoki brązu, które dowodzą, że istniała tu osada od okresu przedplemiennego. W czasie prac archeologicznych odkryto cmentarzysko ciałopalne.

Na zdjęciu u góry: Zabytkowa kaplica, która została całkowicie wyremontowana w latach 2006-2012, również z pomocą programu Odnowy Wsi. Wymieniono drzwi wejściowe oraz okna z tyłu kaplicy. Otynkowano i pomalowano budynek zewnątrz jak i wewnątrz. Odtworzono podłogę z płytek granitowych. Całkowicie odnowiono ołtarz oraz figurki świętych postaci.

Głogowiec

Sołectwo Głogowiec jest częścią miasta Głogówek położone w odległości kilku kilometrów od Głogówka na południe. W 1993 roku w Głogowcu prowadzone były wykopaliska dotyczące życia osadnictwa sprzed kilku tysięcy lat. Na terenie Głogowca Jerzy III zbudował pałacyk myśliwski i kaplicę św. Idziego, które niestety, ale nie przetrwały do dzisiejszych czasów.

Oracze i Winiary

Sołectwa wchodzące w skład miasta Głogówek. Winiary i Oracze były niegdyś wioskami, które Władysław Opolczyk podarował miastu. Oracze położone są na południu miasta. Nazwa pochodzi od wyrazu oracz. Do dziś przedmieście zamieszkują rolnicy uprawiający pobliskie pola. Winiary położone są w północnej części miasta. W XVI wieku uprawiano tu winorośl. Uprawy ze względu na ochłodzenie się klimatu zaniechano w XVII wieku. Potwierdzeniem tego faktu są znajdujące się w herbie trzy noże służące do cięcia winogron i trzy winne grona. Winiary i Oracze stały się oficjalnie dzielnicami Głogówka 1 sierpnia 1904 r.

Góreczno

Nazwa miejscowości wywodzi się od położenia geograficznego.

Właścicielami folwarku Góreczno, liczącego 1000 ha ziemi ornej, była rodzina Prittwitz – potomkowie porucznika huzarów, który uratował Fryderyka II od niewoli rosyjskiej. Ostatni z rodu Prittwitz, w latach 20-tych XX wieku, sprzedał folwark.

Kazimierz

Wieś wzmiankowana jest w źródłach pod nazwą Jaroslav, na cześć księcia opolskiego Jarosława, oraz Cazemiria na cześć księcia opolskiego Kazimierza. Po 1213 r. książę Kazimierz dokonał lokalizacji osady na niemieckim prawie miejskim. Biskup Jarosław z Wrocławia darował cystersom z Lubiąża ziemię położoną w pobliżu granicy Moraw i Śląska celem założenia klasztoru. Przez ponad 200 lat wieś była najprawdopodobniej miasteczkiem. Dowodem, iż była miastem jest pieczęć ławy sądowej i herb Kazimierza z połowy XIV wieku. Kiedy Księstwo Opolskie przyłączono do Górnego Śląska, mnisi niemieccy nie chcieli pozostać w Kazimierzu i wrócili w rodzinne strony. Maleńkie, słabo zaludnione, rolnicze miasteczko, nie posiadające obwarowań w 1428 r. zostało zniszczone przez husytów. Do 1945 r. istniały w Kazimierzu dwa majątki ziemskie – hrabiowski, od 1642 r. w posiadaniu Oppersdorffów oraz drugi – probostwo Kazimierz, zw. Damasko, od 1810 r. należący do rodu von Prittwitz. Najstarszym obiektem jest kościół parafialny z XII wieku, oraz dworek z XVI wieku, obecnie niezamieszkały. Pierwotny kościół został spalony w 1428 r. Kolejny był kilkakrotnie przebudowywany i restaurowany. Obecny, barokowy, został wybudowany w 1775 r. (pamiątką po cystersach jest herb nad wejściem bocznym do kościoła). W Kazimierzu znajdują się stanowiska archeologiczne: neolityczne i kultury łużyckiej.

Kierpień

Nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa carpio - co oznacza staw dla karpi. Pierwsze wzmianki pochodzą z XIII w. Od 1274 r. w posiadaniu cystersów z Lubiąża. Większość pól otaczających wioskę była corocznie zalewana przez Osobłogę i w miejscach niżej położonych tworzyły stawy, które były pełne ryb. Jeszcze przed II wojną światową w Kierpniu istniała gospoda pod nazwą "RYBASZ" czyli "RYBAK". Według ustnych przekazów przodek właścicieli gospody był pierwszym osadnikiem i założycielem wioski. Najstarszym obiektem we wsi jest kościół pw. Narodzin Najświętszej Marii Panny, odnotowany jest w kronikach z 1335 r. Ufundowany został przez Piastów Górnośląskich. Obecny pochodzi z XVI w., kiedy to parafią zarządzali franciszkanie z Głogówka.

Leśnik

Nazwa miejscowości związana jest z położeniem, gdyż wieś znajduje się w środku lasu.

Pierwsze wzmianki pochodzą z 1217 r. Pierwszą nazwą było Leznie. Kolejna wzmianka pochodzi z roku 1388, kiedy to książę Władysław Opolczyk osiedlił paulinów w Mochowie i podarował im wieś Leśnik. Do roku 1900 działała tutaj gorzelnia, a do 1904 r. funkcjonował młyn wodny, który został uszkodzony podczas powodzi w 1903 r. We wsi są dwie kapliczki: pierwsza poświęcona jest św. Urbanowi, druga postawiona została na pamiątkę wygaśnięcia zarazy jaka nawiedziła wieś w roku 1649. W Leśnikach stoją 4 krzyże: pierwszy z 1899 r., drugi z 1906 r., trzeci z 1913 r., , a czwarty z roku 1954 r. Od roku 1850 wieś należy do parafii Mochów.

Mionów

Nazwa miejscowości pochodzi z języka słowiańskiego, a znaczy „miłowany” lub „umiłowany”. Wraz z upływem lat miejscowość zmieniała nazwy na „Milowan”, „Milmen”, Polnisch Mülmen.

Pierwsze wzmianki pochodzą z 1217 r., kiedy to książę Kazimierz Opolczyk obdarował swego kanclerza Sebastiana wioskami „Milowanow” (Mionów) i „Virk” (Wierzch). Sebastian oddał swemu bratu Grzegorzowi Wierzch, sam zaś zachował Mionów. Od 1381 r. do 1600 r. właścicielami wsi była rodzina Stral (Strzela). We wsi znajduje się zabytkowa kapliczka. W Mionowie znajdują się liczne stanowiska archeologiczne neolityczne i średniowieczne. Podczas prac badawczych znaleziono ślady produkcji hutniczej (odkryto piece dymarkowe z III – IV w p.n.e). W obrębie słupowej budowli w osadzie z III w. n.e. wydobyto monetę cesarza Antonina Piusa.

Mochów

Nazwa wsi pochodzi od drewnianych schowków, które okoliczna ludność budowała na bagnach w czasie najazdów tatarskich. Z połączenia słów "mom chów" powstał Mochów.

Klasztor w Mochowie był drugą, po Jasnej Górze, fundacją księcia Władysława Opolczyka, na ziemiach polskich. Z dokumentu fundacyjnego z roku 1388 dotyczącego założenia klasztoru pw. Trójcy Św. wynika, że książę oddał paulinom teren nad rzeka Osobłogą. W roku 1428 ojcowie paulini zginęli z rąk husytów, a klasztor i kościół spalono. Dopiero w roku 1578 paulini powrócili do Mochowa. W czasie potopu szwedzkiego do Mochowa, przewieziono z Częstochowy cudowny obraz Matki Boskiej, przed którym modlił się, przebywający w Głogówku król Jan Kazimierz. Po raz drugi Obraz Jasnogórski znalazł schronienie w Mochowie w 1705 r., gdy do Częstochowy zbliżał się ze swoją armią szwedzki generał Stromberg. Po roku 1810, czyli po kasacie majątków kościelnych przez państwo pruskie, paulini opuścili klasztor. W roku 1844 Oppersdorffowie wykupili zabudowania klasztorne i sprowadzili siostry boromeuszki, które urządziły tu szpital i prowadziły pracę charytatywną. Obecny kościół pochodzi z I-szej połowy XVIII w., przebudowany został w 1910-1911 roku. Na szczególną uwagę zasługuje również kapliczka - dzwonnica z I połowy XIX w. oraz zegar słoneczny, znajdujący się na prywatnym budynku mieszkalnym.

Nowe Kotkowice

Pierwsze zabudowania folwarczne powstały najprawdopodobniej pod koniec XIX w. Zarządcą był wówczas Hans Beck, od którego imienia i nazwiska wywodziła się pierwotna nazwa miejscowości - Honzbeck. Do dzisiaj rdzenni mieszkańcy tak określają nazwę wsi. Na przełomie lat 20-30 XX w. von Oppersdorffowie sprzedali ziemię, którą w dużej części odkupili najemni pracownicy folwarku. Zabudowania folwarczne w 1932 r. kupiły trzy rodziny: Pastuszka, Wilczek i Linde. We wsi istniała karczma, której właściciel był najzamożniejszym mieszkańcem. W 1935 r. niedaleko wsi wybudowano lotnisko, które funkcjonowało do 1945 r.We wsi znajduje się kapliczka wybudowana w 1913 r. Dzwon kapliczki został poświęcony 9.X.1921 r.

Racławice Śląskie

Nazwa pochodzi od imienia Racław, Radsław.

Pierwsze wzmianki pochodzą z XIII wieku, kiedy to Mongołowie zniszczyli wieś. Wówczas biskup z Ołomuńca osiedlił na tym terenie przybyszów z Frankonii i Turyngii.

Racławicki kościół wzmiankowany był już w roku 1371. Obecny wybudowany został w 1789 r. Do końca II wojny światowej miejscowość znana była z cudownego obrazu Matki Boskiej Racławickiej (z przełomu XVI-XVII w.). Obecnie w kościele znajduje się również obraz Matki Boskiej Buszczeckiej, przywieziony z Kresów Wschodnich w 1945 r. W roku 1633 r. niedaleko Racławic Śl. wzniesiona została, przez Jana Jerzego Gotfryda Kotulińskiego, właściciela czeskich Pavlowic, na pamiątkę wycofania się wojsk szwedzkich, kolumna zwana „Słupem Szwedzkim”. W 1798 r. wieś otrzymała "Księgę Dt. Rasselwitz"(ówczesna nazwa Racławic), określającą prawa i obowiązki mieszkańców.

Nad rzeką Osobłogą w roku 1875 r. wybudowano 130 metrowy wiadukt kolejowy, łączący Racławice z Raciborzem. Niedaleko Osobłogi znajduje się grobowiec rodu Cyrusów, jednych z bogatszych mieszkańców wsi.

Rzepcze

Nazwa pochodzi od imienia Rzepek.

Pierwsze wzmianki o wsi odnotowano w 1300 r. w dokumencie, w którym to widniała nazwa „Ropzha”, w roku 1318 – „Repzs”, a 1635- „Reptsch”. Najstarszą budowlą we wsi jest drewniany kościółek pw. Św. Jakuba Starszego, wzmiankowany już w 1447 r. Jest kościołem filialnym parafii Kierpień. Obecny kościół został wybudowany w 1751 r. Posiada ciekawy siodłowy dach, kryty gontem. Wystrój kościoła jest również drewniany. Na szczególną uwagę zasługuje barokowa ambona, pochodzącą z XVII w., na którą składają się polichromowane i złocone sylwetki: Chrystusa, św. Augusta, Grzegorza i Hieronima.

Stare Kotkowice

Istnieją dwie wersje pochodzenia nazwy. Pierwsza z nich związana jest z kuciem koni, a druga z pobytem mnichów ("der Kuttentrager" oznacza mnicha, czyli Alt Kuttendorf to stara mnisia wieś).

Pierwsza wzmianka znajdująca się w kronikach z XIII w., to zapis w akcie darowizny księcia Kazimierza Opolskiego dla klasztoru w Czarnowąsach. Następna, o sporze pomiędzy proboszczem Michaelem z Biedrzychowic, a parafianami z Kotkowic, znajduje się w dokumencie księcia Bolka Opolskiego z dnia 27 marca 1430 r. W dokumencie tym jest również mowa o istniejącym kościele. Kolejna wzmianka pochodzi z roku 1679 i zawarta jest w protokole wizytacyjnym Diecezji Wrocławskiej. Kościół dokładniej opisany został w protokole wizytacyjnym z 168 7r. Patronat nad kościołem sprawował wówczas klasztor w Czarnowąsach. Obecny kościół murowany pw. św. Barbary pochodzi z 1847 r. W Starych Kotkowicach znajdują się neolityczne stanowiska archeologiczne.

Szonów

Prace archeologiczne datują osadę już na VI-X wiek.

Pierwsze pisane informacje o wsi Szonovo, pochodzą z XII w. i mówią o ufundowanym przez Piotra Własta kościele. W 1335 r. nuncjusz apostolski pisze o kościele parafialnym pw. św. Jadwigi w Szonowie. Obecny kościół wybudowano w 1580 r. Był on wielokrotnie palony i odbudowywany. W kaplicy południowej znajduje się ołtarz barokowy z XVI wieku, a w nim późnogotycka rzeźba św. Jana Chrzciciela. Najtragiczniejszym okresem dla Szonowa był wiek XVII, kiedy to przemarsze wojsk w czasie wojny zubożały ludność, a pomór w 1645 roku prawie całkowicie wyniszczył ludność słowiańską. Wówczas to Hrabia Oppersdorff, po wojnie trzydziestoletniej, przesiedlił na te urodzajne tereny osadników niemieckich z Westfalii. W 1520 r. w Szonowie wybuchł bunt przeciwko kolegiacie w Głogówku, a w 1774 r. kolejny, tym razem przeciwko Oppersdorffom. Chłopi sprzeciwili się wtedy płaceniu tzw. podatku solnego.

Tomice

Nazwa miejscowości pochodzi od imienia Toma – Tomasz. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z XIII wieku o nazwie Thomicz. Tomice (wówczas Thomnitz) do 1810 r. był w posiadaniu cystersów. W 1813 r. właścicielem Tomic została rodzina von Prittwitz, która w 1842 r. sprzedała wieś głównemu sędziemu dóbr świeckich o nazwisku Reller. Do 1894 r. dzieci z Tomic uczęszczały do szkoły w Kazimierzu, później do Szonowa. W centrum wsi znajduje się zabytkowa kapliczka pw. św. Jana, patrona Tomic.

Twardawa

Założona najprawdopodobniej przez szlachcica Jerzego Twardawę, od nazwiska którego miejscowość wzięła swoją nazwę. Pierwsze wzmianki w kronice parafialnej pochodzą z 1629r. Od tego okresu do roku 1790 są to tylko streszczenia z poprzednich ksiąg. Ksiądz Georg Dameck lub wg innych zapisów w tej samej kronice ks. Jerzy Dameck (proboszcz w latach 1786-1838) rozpoczął pisanie kroniki parafialnej. W kronice wymieniono ponad sto osób: księży, chłopów, ogrodników, itp. Szkoła w Twardawie powstała w XVIII w. Wtedy to powstał stary budynek szkoły, w którym do 1850 r. uczyły się dzieci z Twardawy i okolicznych wiosek. Najstarszym obiektem jest kościół parafialny pw. św. Małgorzaty. Pierwsza historyczna wzmianka o kościele pochodzi z 13.07.1305 r. Obecny zbudowany lub odbudowany, po pożarze w 1603 r., z wieżą z 1799 r. W kościele znajdują się obrazy malowane na desce: Ukrzyżowanie, Zmartwychwstanie – II poł. XVI w. oraz Wniebowstąpienie – XVIII-XIX w.

Wierzch

Położony na południowej części województwa opolskiego w powiecie prudnickim. Wieś usytuowana jest na zachodnim krańcu gminy przy Trasie Sudeckiej w odległości 7,5 km od Głogówka. Pierwsze wzmianki wsi Wierzch pochodzą z 1217 r., gdy wymienia się ja Virk. Słowo Virk znaczy wierzchołek, wzniesienie , szczyt, co wskazuje na położenie wsi. Rzeczywiście Wierzch leży w górnym biegu rzeki „Graniczówki” (Kanar). Z czasem miejscowość nazwano Deutsch Muellmen.

Wróblin

Pierwsze udokumentowane wzmianki o miejscowości pochodzą z 1175 r., gdzie wieś określona została jako „Villa Martini”.Jako wartościowy ocenia się układ przestrzenny wsi. Wróblin zachował owalny układ ulicowy. Wieś posiada dwa folwarki. Pierwszy położony w granicach siedliska wiejskiego, a drugi na zachód od zabudowy wiejskiej, posiadający unikalny układ zabudowy – na planie koła. Wieś znana głównie z faktu, iż urodził się tu w roku 1897 „Wielki Pan Malarstwa Polskiego” Jan Cybis (zm. 1972 r.). Na budynku rodzinnego domu malarza umieszczona została płyta upamiętniająca artystę. Na początku lat 70 -tych powstała orkiestra parafialna, która składa się z 4 -ech zespołów: chór mieszany, schola dziecięca, orkiestra dęta i jedyna w Polsce wiejska orkiestra symfoniczna “Symphonia Rusticana". Założycielem orkiestry jest proboszcz parafii Naczęsławice (do której należy Wróblin) ks. Jerzy Kowalik. Najstarszym obiektem we wsi jest kościół wzmiankowany już w źródłach w 1664 r. Obecny kościół został wybudowany w 1855 r.

Zawada

Nazwa miejscowości pochodzi od wyrazu zawada, czyli przeszkoda.

W 1936 r. nazwę Zowade zastąpiono nową – Lichten O/S. Sołectwo składa się ze wsi Zawada i czterech przysiółków: But, Golczowice, Mucków i Sysłów (który powstał na początku XVI w.)Pierwszy kościół w Golczowicach zbudował Franciszek Freiherr von Larisch na cześć św. Anny. Kościół w niedługim czasie spłonął. W latach 1843 – 1848 Administrator Suchanek wybudował kolejną świątynię, która w 1904 r. została pokryta dachówką. Na szczególną uwagę zasługuje również kapliczka św. Józefa w Zawadzie. Istotnym elementem w Golczowicach jest stanowisko archeologiczne z okresu kultury łużyckiej. Odkryto tu również fragment rozległej osady garncarzy, gdzie znaleziono olbrzymią ilość odpadów i półprefabrykatów naczyń glinianych.

Zwiastowice

Nazwa pochodzi od imienia Zwiast. Wzmiankowana była jako Zuestoua (1223 r.), Schwesterwitz (1571 r.). Zwiastowice, podobnie jak większość miejscowości w Gminie Głogówek, założone zostały przez cystersów i były w ich posiadaniu do 1810 r. Najstarszym obiektem we wsi jest kaplica pw. Najświętszej Marii Panny, zbudowana w 1853 r. Wewnątrz znajduje się ołtarz ludowo-barokowy z połowy XIX wieku. We wsi znajduje się budynek folwarczny, stanowiący obecnie dom mieszkalny (numer 2) zbudowany w 1829 r.